Kesinleşmiş mahkeme kararına dayanılarak kişiler hakkında ceza ve güvenlik tedbirlerine ilişkin bilgilerin kaydedildiği sisteme “adli sicil” denilmektedir. Adli sicil kaydı halk arasında sabıka kaydı olarak bilinmektedir.

Ceza veya güvenlik tedbiri yaptırımı içeren her mahkumiyet kararı adli sicil kaydına işlense de mahkeme hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı vermişse, bu karar adli sicil kaydına işlenemez. HAGB kararları teknik olarak mahkumiyet hükmü olarak kabul edilmemektedir. Bu nedenle HAGB kararları kendilerine özgü ayrı bir sisteme kaydedilirler.

Kişinin işlediği bir suç nedeniyle hükmedilen ceza veya güvenlik tedbiri yaptırımının adli sicil kaydına işlenebilmesi için mahkeme kararının kesinleşmesi gerekir.

Bir suçtan ceza alan ve cezası kesinleşmiş olan kişilerin cezaları adli sicile kaydolur ve ceza ile gerekilen tüm yükümlülükler yerine getirildiğinde alınmış cezalar adli sicil kaydından silinir.

Çünkü bu kayıtların silinmemesi durumunda kamuda ya da özel sektörde işe girilirken sorun yaratmaktadır. Fakat adli sicil kaydının ve arşiv kayıtlarının silinmesi için bazı şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar yerine getirildiğinde kayıtlar silinebilmektedir. Avukat bu kayıtların silinmesi için kişilere yardımcı olan kişidir.

Adli Sicil Kaydına Hangi Bilgiler İşlenir?

• Hapis cezası ertelenmişse, ertelendiğine dair bilgi ile birlikte kişinin tabi bulunduğu denetim süresi de yer almalıdır. Denetim sürecinin yükümlülükler uygun ve iyi halli olarak geçirilmesi halinde cezanın infaz edilmiş sayılacağı hususu adli sicil kaydına işlenir. Eğer ertelenen hapis cezası, denetim süresinin yükümlülüklerine uyulmadığı için cezanın infaz kurumunda çektirilmesine karar verilmişse bu karar.

• Türk vatandaşı hakkında yabancı mahkemeden verilmiş ve kesinleşmiş olan mahkûmiyet kararının Türk hukuku bakımından doğurduğu hak yoksunluklarına ilişkin olarak Cumhuriyet savcısının istemi üzerine mahkemece verilen karar.

• Hapis cezasına mahkumiyet kararları işlenir. Hapis cezası nedeniyle kişi cezaevine konulduktan belli bir müddet sonra şartlı/koşullu salıverilmişse, bu bilgi de adli sicil kaydına işlenir. Koşullu salıverilmede denetim süresinin uzatılmasına ve koşullu salıverilme kararının geri alınmasına dair karar.

• Hapis cezasının infazı tamamlanmışsa, infazının tamamlandığına dair bilgi.

• Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık dolayısıyla verilen karar.

• Ceza zamanaşımının dolduğunun tespitine ilişkin karar.

• Genel veya özel affa ilişkin kanun; özel affa ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararı adli sicil kaydına işlenir.

• Askerî Ceza Kanununa göre verilmiş mahkûmiyet kararlarındaki ferî cezalar adli sicil kaydına işlenir

• Adli Para Cezası mahkumiyet hükmü ile ilgili bilgiler adli sicil kaydına işlenir. Adli para cezası ödenmişse ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu, adli para cezası ödenmemişse tazyik hapsi suretiyle kısmen veya tamamen infaz edildiği hususu.

• Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırıma mahkumiyet halinde buna dair karar.

• Belli bir hak ve yetkinin kullanılmasının veya belli bir meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına ilişkin karar.

Adli Sicil Kaydı

Adli sicil kayıtları bazı kurumlara verilebilmektedir. Fakat adli sicil kaydını veren yerler şu şekildedir; merkezi adli siciller genel müdürlükler, mahalli adli siciller ise cumhuriyet başsavcıları, kaymakamlar, elçilik ve konsolosluklar tarafından verilebilir. Adli sicil kayıtları istenildiğinde bu kayıtların ne amaç ile kullanılacağı ve verileceği yer belirtilmek zorundadır. Bu istenilenler belirtildiğinde kamu kurumlarına ve kuruluşlarına, kamu kurumları niteliğine sahip meslek kuruluşlarına ve ilgili kişilere verilebilmektedir. Avukat adli sicil kayıtlarını isteyebilmektedir. Adli sicil kaydının yazılı olarak istenmesi durumunda yazıda neden bu kayıtların istendiği ve kimlik bilgilerini içeren bir belgenin dilekçede yer alması gerekmektedir. Yurtdışı tarafından istenilen adli sicil kayıtlarında ise sözleşmeler içerisinde, sözleşme olmayan ülkeler de ise karşılıklılıklara göre bu kayıtlar verilebilmektedir.

Adli Sicil ve Arşiv Kaydında Yer Almayacak Kararlar

• Disiplin suçlarına ilişkin mahkûmiyet hükümleri

• Sırf askerî suçlara ilişkin mahkûmiyet hükümleri

• Disiplin veya tazyik hapsine ilişkin kararlar

• İdarî para cezasına ilişkin kararlar

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Adli Sicil Kaydı

Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin kararlar, adli sicil kaydında kendilerine özgü bölümde kaydedilirler. Standart bir adli sicil kaydı (sabıka kaydı) belgesinde bu bilgiler görünmez.

Adli Sicil Kaydının Silinmesi İçin Gereken Şartlar

Adli sicil kayıtları her istenildiğinde silinememektedir. Silinmesi için bazı şartları gerçekleştirmiş olmak gereklidir. Ve bu şartlar şu şekildedir:

• Ceza nedeni ile olan mahkûmiyetin tüm sonuçlar ile ortadan kaldıran etkin pişmanlık ya da şikâyetten vazgeçme durumunda

• Güvenlik tedbirlerinin ya da cezanın tamamlanması halinde

• Ceza zamanaşımına uğradığına dair bildirme fişinin genel müdürlüklerdeki sistemde güncellenmesi durumunda

Adli sicil kaydı istatistik genel müdürlüğü ve adli sicil kurumu tarafından silinerek arşiv kaydına aktarılır. Genel af olması durumlarında genel müdürlükler tarafından kayıtlar silinir ve arşive aktarılır. Ülkemizde adli sicil kayıtları talep olmadan kendiliğinden silinmesi gerektiği halde silinmediğinden, avukat, cezası biten kişilerin adli sicil kayıtlarını silmek için bir müvekkilleri hakkında talepte bulunup süreci takip ederek adli sicil kaydını sildirebilmektedir. Cezası olan kişinin ölümü durumunda ise adli sicil kaydı tamamen silinmektedir. Arşive kayıtlar aktarılmaz.

Arşiv Kayıtlarının Silinmesi

Cezasını tamamlayanların ya da cezası zamanaşımına uğrayan kişilerin adli sicil kayıtları silindikten sonra arşiv kayıtlarına aktarılır. Arşiv kayıtlarının silinmesi içinde bazı şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar

• Cezası olan kişinin ölümü

• Cezanın kanun ile suç olmaktan çıkarılmasıyla

• Kanun yararınca yargılama yenilenmesinin sonucunda verilen cezanın ya da beraatın yer olmadığına dair kararın kesinleşmesi durumunda

Genel Müdürlükler tarafından arşiv kayıtları da tamamen silinmektedir. Adli sicil kayıtlarının silinmesi için genel müdürlüklere ve adli sicil kurumuna bir dilekçe verilmesi gerekmektedir. Adli sicil kayıtları özellikle iş hayatında engelleyici olabilmektedir. Bu nedenle kayıtların tam olarak silinmesi için avukat aracılığı ile süreç takip edilmelidir.

Adli Sicil “Arşiv Kaydı” Ne Zaman Silinir?

Adli sicil kaydı ile arşiv kaydı farklı kavramlardır. Mahkumiyet kararları ilk olarak adli sicil kaydına işlenir. Sonra belli koşulların gerçekleşmesi halinde ise mahkumiyet hükmüne dair bilgiler adli sicil kaydından silinerek arşiv kaydına alınır. Arşiv kaydı belli koşulların gerçekleşmesi halinde silinebilir:

• Hükümlüye ait adli sicil kaydı cezanın infaz edilmesinden sonra silinerek arşiv kaydına alınır. Hükümlüye ait arşiv kaydı ise 5 yıl sonra silinir.

• Arşiv kaydına alınan mahkumiyet hükmü, TCK dışındaki kanunların ceza mahkumiyetine bağladığı hak yoksunluklarına neden olan bir mahkumiyet ise; cezanın infazından sonra hükümlünün başvurusu ile mahkeme tarafından Memnu Hakların İadesi kararı verilmişse kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren 15 yıl geçmesiyle arşiv kaydı silinir.

• Memnu hakların iadesi kararı alınamamış ise kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren 30 yıl geçmesiyle arşiv kaydı silinir.